NHÀ THỜ CỔ HA R’BÂU – CHỨNG TÍCH ĐỨC TIN
Ngày nay, nhà thờ cổ Ha R’Bâu đã trở thành một điểm du lịch khá nổi tiếng của huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai. Một phần vì không quá xa trung tâm thành phố Pleiku (khoảng 25km), và có lẽ nằm gần núi lửa Chư Đang Yah, hoặc có thể vì mùa hoa dã quỳ vào tháng 11. Du khách có thể tham quan, chụp hình và coi như là một phế tích, có cái gì linh thiêng huyền bí. Tuy nhiên, với người Công giáo nói chung, nhất là anh chị em giáo dân Jrai thì không như vậy! Đó là một chứng tích của đức tin, của việc truyền giáo, của bao nguy hiểm nơi rừng thiêng nước độc dành cho các nhà truyền giáo tiên phong.
Chúng ta cùng lược lại chút lịch sử về việc truyền giáo cho người Jrai. Trích dẫn này đã được đăng trên web DCCT Việt Nam, bài: Thánh lễ tạ ơn 54 năm “Tin Mừng hoá” cho người Jrai.
“Lịch sử việc truyền giáo cho người Jrai được bắt đầu rất sớm nếu tính theo thời điểm khởi đầu việc truyền giáo cho vùng đất Tây Nguyên (1851). Trung tâm này nằm phía tây nam Kon Tum, bên hữu ngạn sông Đăk Bla – Krông Pơ Kô do linh mục Fontaine (Cố Phẩm) đảm nhiệm. Nhưng đến năm 1854, vì thiếu linh mục truyền giáo, khí hậu khắc nghiệt và tình trạng mất an ninh giữa các tộc người, trung tâm này không còn vị linh mục nào. Mãi đến năm 1903, linh mục Kemlin (Văn) đến xây dựng họ đạo Plei Jơdrâp, phụ trách truyền giáo cho người Bahnar – Rơngao và cả người Jrai với bán kính hoạt động rất rộng, từ huyện Sa Thầy kéo dài xuống phía nam giáp ranh với vùng Hà Bầu (H’Bau) Pleiku ngày nay.
Việc truyền giáo cho người Jrai phát triển mạnh vào năm 1905, khi linh mục bề trên miền truyền giáo Jules Vialleton (Truyền) gửi thừa sai Gabriel Nicolas (Cận), đến với người Jrai Hà Bầu (H’Bau), nằm ở khu vực phía bắc thành phố Pleiku ngày nay. Hai làng xin theo đạo Công giáo là Plei Ko và Plei Dâl vào năm 1906. Đó là tín hiệu tốt khởi đầu cho các nhà truyền giáo đi vào những buôn làng khác của người Jrai. Sau 3 năm, vào năm 1908, linh mục Nicolas Cận trao lại cho linh mục Corompt Hiển vùng Hà Bầu (H’Bau), còn ngài đến vùng tây tây nam thành phố Plei Ku.”
Có thể nói, trung tâm truyền giáo đầu tiên cho người Jrai, đạt kết quả đáng kể chính là Hà Bầu (H’Bâu – Ha R’Bâu). Nay dấu tích còn lại là nhà thờ cổ Ha R’Bâu vẫn còn đó dẫu trải qua hàng trăm năm mưa nắng và chiến tranh tàn phá. Nằm nay gần chân núi lửa Chư Đang Yah, tuy có vẻ khiêm tốn nhưng in đậm dấu chân của các nhà truyền giáo. Những năm đầy thử thách và khó khăn; những bước đầu đầy gian nan, đau khổ và nước mắt. Nhà thờ có lẽ được chính Cha Corompt Hiển xây dựng vào năm 1908 và khánh thành vào năm 1911. Hiện tại chưa tìm được bản vẽ gốc để cho thấy quy mô của bản thiết kế ban đầu của nhà thờ, phần nhỏ khác mà tôi biết được, đó là gạch và vật liệu xây dựng được mang lên từ Qui Nhơn.
Ai có dịp tới, nếu là người Công giáo xin dâng lời kinh tạ ơn và cầu nguyện cho việc truyền giáo nói chung, cho anh chị em Jrai nói riêng.
Lm. Anphongsô Trần Ngọc Hướng, DCCT
* Ha R’Bâu – 21/12/2023; hình ảnh tác giả chụp.
